مطالعه برتر

مطالعه برتر

یکی از علل ناکامی های تحصیلی روش نادرست مطالعه است . عوامل زیادی برای موفقیت در تحصیل وجود دارد که می توان از عوامل مهمی همچون معلم ماهر و کار آزموده ، پشتکار و جدیت ، محیط مناسب خانوادگی و . . . .  نام برد . در بسیاری از موارد همه شرایط تا حدی قابل قبول است اما دانش آموز ، روش های صحیح مطالعه رانمی داند .

مطالعه برتر

یکی از علل ناکامی های تحصیلی روش نادرست مطالعه است . عوامل زیادی برای موفقیت در تحصیل وجود دارد که می توان از عوامل مهمی همچون معلم ماهر و کار آزموده ، پشتکار و جدیت ، محیط مناسب خانوادگی و . . . .  نام برد . در بسیاری از موارد همه شرایط تا حدی قابل قبول است اما دانش آموز ، روش های صحیح مطالعه رانمی داند .

شاید بعضی از دانش آموزان گمان می کنند با زیاد مطالعه کردن از بقیه موفق تر خواهند بود ولی از سویی به درست مطالعه کردن بی توجه باشند .بعضی دیگر گمان می کنند که با بی خوابی کشیدن می توانند در تحصیل موفق باشند اما این گروه هم اشتباه می کنند در اینجا برای اهمیت روش های مطالعه دو باره خاطر نشان می کنیم   

بسیاری از ناکامی ها در تحصیل به خاطر بد مطالعه کردن و ندانستن اصول روش های مطالعه درست است .

یکی از مهمترین چیزهایی که هر دانش آموز باید بداند آن است که روش مطالعه و یادگیری هر درس ممکن است با درس دیگر متفاوت باشد و شما باید از معلمان بخواهید که روش مطالعه درس را که تدریس می کند به شما بیاموزد .

نکاتی برای مطالعه برتر

1 -  در مطالعات خود باید تنوع ایجاد کرد به طور مثال اگر قرار باشد ساعاتی را صرف مطالعه کرد نباید همه وقت را برای انجام یک کار صرف کرد . کمی از وقت را باید به مرور مطالب دیگری گذارید یا مختصری درباره آینده برنامه ریزی کرد کمی مطالعه آزاد داشت کمی تنوع به همان خوبی استراحت کردن است ، اگر فکر انسان فعالیتهای متنوعی داشته باشد کارایی بیشتری خواهد داشت .

2 – همیشه باید یادداشت و مطلبی مهم به همراه داشت که همه جا بتوان از آن بهره گرفت بسیار مفید است که یک کتاب جیبی یا کارتی شامل مطالب کلیدی که می خواهیم آن را فرا گیریم به همراه داشته باشیم مکان یادگیری جایی است که انسان آنجا هست یعنی اگر همه جا مطلبی به همراه نداشته باشیم بهانه خوبی برای یاد نگرفتن داریم .

3 – وقتی به تنهایی مطالعه می کنیم این امکان وجود دارد که ساعتها پشت میز بنشینیم بدون این که فراگیری چندانی داشته باشیم زمانی که عضو یک گروه فعال مطالعاتی باشیم امکان «  در رویا رفتن » به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد .

4 – در مطالعه نباید کمال گرا بود یعنی نباید خیلی وسواس داشته باشیم و هر قدر مطالعه کنیم از توانایی خود اطمینان حاصل نکنیم کمال گرایان اغلب به دلیل انجام دادن کامل تعداد کمی از کارها در نهایت ، با انباشته شدن کارهای مهم مواجه می شوید خطر واقعی پافشاری در انجام یک کار ردیف شدن بقیه کارهای انجام نشده است که در همان زمان در حال انباشته شدن هستند .

 زمان را به « تفکر در باره مطالعه » نباید تلف کرد افراد با هوش به « تدابیر بسیار پیچیده اجتناب از مطالعه » مانند موارد ذیل آشنا هستند :

 ـــ تمیز کاری ، مرتب کردن و تظاهر به این که قبل از مطالعه انجام دادن آن کارها لازم است .

 ـــ انجام دادن کارهای کوچک و آسان به عنوان راهی برای به تا خیر انداختن شروع یک کار مهم بزرگ .

 ـــ پیدا کردن فعالیتهای جایگزینی.

باید از کنار موانع رد شد ، هنگامی که به مطلبی می رسیم که چیزی درباره آن نمی دانیم نباید متوقف شویم . بلکه باید آن را مانند جزیره کوچکش پشت سر بگذاریم . باید موضوع بعدی را مطالعه نمود شاید ساده تر بیان شده باشد ممکن است پس از این که به چند موضوع و مطلب تسلط پیدا کردیم آن مشکل خود به خود حل شود .

انسان نباید خود را به روش مطالعاتی که به طور اتفاقی برگزیده محدود کند و از روشهای متفاوت سودمند نیز بهره جوید .

باید کاری کنیم که هر صفحه از یاد داشتمان با صفحات قبل فرق داشته باشد این باعث می شود هر صفحه در خاطرمان بماند تمام صفحه را نباید پر کرد بلکه باید جای خالی برای اصطلاحات بعدی و مطلب اضافی قرار دهیم .

خواندن مفید با استفاده از قلم امکان پذیر است .

*باید در حال مطالعه نکات مهم را در کنار صفحات یادداشت کرد و با استفاده از ماژیک یا شبرنگ   قسمت های مهم را مشخص کرد . این موضوع به ما امکان می دهد تا به طور مستمر با مطالب کتاب ارتباط داشته باشیم .

*باید در حالی که مطالعه می کنیم سوالاتی مطرح کرده و بنویسم که موجب می شود بعدها در آن مورد خود را بیازماییم.

*حتماْ باید در حال مطالعه خلاصه برداری کرد . خلاصه نویسی مهارت بسیار سودمندی است که با تمرین پیشرفت می کند مهارت یافتن در خلاصه نویسی به انسان کمک می کند تا حجم مطالبی که می خواهد یاد بگیرد کمتر شود .این مهارت خود به خود انسان را به تصمیم گیری راجع به موارد مهم و غیر مهم وادار می سازد و موجب جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی می شود .

*وضو داشتن به هنگام مطالعه باعث شادابی جسم و روح انسان و تمرکز حواس می شود .

*خواندن دعای مطالعه قبل از شروع به کار می تواند اثر بخش باشد .

الهم اخرجنی من  ظلمات ، الوهم و اکرمنی بنور الفهم الهم افتح علینا ابواب

رحمتک و انشرعلینا خزائن علومک برحمتک یا ارحم الراحمین

*« پیش مطالعه » بسیار مهم است نباید فراموش کرد که حتی ، اگر پیش مطالعه خیلی سطحی هم باشد باید آنرا انجام داد.

*نت برداری . نوشتن نکات اساسی و مشخص کردن مطالب مهم بسیار مفید است که ما را در مرور سریع یاری خواهد کرد.

*تکرار مرتب مطالب آم.خته شده به صورت روزانه ، هفتگی ، . . . . ، فوق العاده مفید است و باید مطالب طوری در ذهن جای گیرد تا هرگز فراموش نشود .

(( جزیی از حافظه بلند مدت ما را تشکیل دهند ))

چند دقیقه مطالعه پس از کلاس ، اگر از پیش مطالعه پر اهمیت تر نباشد ، کم اهمیت تر هم نخوا هد بود .

*باید از تجربه های شخصی خود برای مطالعه بهتر کمک بگیریم . البته تجربه هایی که ثمر بخش بوده اند .

*مواردی هم چون مکان مطالعه ، روشن بودن فضای مطالعه ، جریان هوای تازه ، استراحت در بین مطالعه و غیره بسیار مهم است البته نباید در این موارد خیلی وسواس داشت برای مطالعه در همه شرایط ، چه آرام و ساکت و چه شلوغ و پر سرو صدا باید تمرین کنیم زیرا در بعضی از مواقع ناچار به مطا لعه در این شرایط خواهیم بود .

دانستن طرح و برنامه در مطالعه بسیار ثمر بخش است البته برنامه های قابل اجرا انعطاف پذیر و در حد توان .

*بهتر است طرحها و برنامه های مطالعاتی را به اطرافیان بگوییم تا در انجام آنها بیشتر تلاش کنیم .

خواندن بیش از حد , از ساده به مشکل خواندن و بی وقفه خواندن از عوامل آسیب زا در مطالعه دانش آموزان است .

                                                                         دفـــتـــر مـــشــاوره

 دبیرستان و مرکز پیش دانشگاهی نمونه دولتی بشری  م 19

قسمت دوم

گذرخوانی :

خواندن پاراگرافها همراه با درک آنها هدف نهایی خواندن است . خواندن و فهم کلمات و جملات مهارتهای لازم هستند که سرانجام به خواندن پاراگراف منتهی می شوند به علاوه خواننده احتمالااهداف متفاوتی از خواندن پاراگراف دارد سه هدف عمده برای خواندن پاراگراف وجود دارد.

1-    به منظور ایده اصلی یا مرکزی پاراگرافی را می توان خواند که این را گذر خوانی یا سطحی خوانی می نامند .   

( Skimming )    

2-    پاراگراف ممکن است برای دریافت اطلاعات مخصوصی خوانده شود این خواندن پژوهشی می نامند.

                                                                                                                                    ( Scdhning  )       

3-    جهت اطلاعات جزیی و درک کامل ممکن است خوانده شود که آن را دقیق خوانی می نامند.

(Reading for exact in for mationt )

سطحی خوانی برای بدست آوردن مفهوم اصلی پاراگراف بدون توجه به جزئیات است توانایی تشخیص مقصود اصلی از نوشتن پاراگراف یکی از مفید ترین مهارتهای خواندن است که خواننده باید در آن پیشرفت کند .

سطحی خوانی یک پروسه آزمایش و خطاست خواننده باید بداند به کجای صفحه چاپ شده برای انتخاب اطلاعات درست نگاه کند .

سطحی خوانی فنی به منظور بهینه سازی سرعت خواندن هست از آن برای خواندن کار آمد موثر استفاده   می شودیا اولین قدم مطالعه متن و بدست آوردن مفهوم عام آن جهت فهم بهتر جزئیات عبارت مورد استفاده قرار می گیرد .

گذشته از این که چه هدفی هست سطحی خوانی دو مرحله دارد .

الف ) چشم انداختن به مطالب به منظور یافتن چیزی که قابل جستجو و جایی که قابل نگاه کردن است .

ب ) خواندن مطلب به منظور فهمیدن روش سازماندهی مفاهیم .

شیوه سطحی خوانی

سطحی خوانی عملی قدم به قدم با طرز عمل معین است خواننده باید بداند در جستجوی چه می باشد و چگونه اطلاعات را جستجو نماید مراحل زیر برای کمک به خوانندگان جهت بدست آوردن مفهوم عمومی متن پیشنهاد می شود .

1-    خواننده باید هدفی در سطحی خوانی داشته باشد چرا دارد می خواند و چه چیز را می خواند ؟ در خواندن اگر او هدفش را روشن کند خواهد دانست کجا را نگاه کند و چه چیز را جستجو کند در نتیجه خیلی سریع تر می تواند بخواند.

2-     خواننده به عنوان متن باید نگاه کند و بکوشد در مورد معنایش فکر کند و روی کلمات اصلی عنوان مکث نماید « « « تیتر» مفهوم اساسی یا اصلی متن منتخب است .

3-     خواننده باید فقط مقداری از پاراگراف را که برای دستیابی به مفهوم اصلی لازم است بخواند احتمالاخواندن اولین و آخرین جمله هر پاراگراف .

4-     او باید به دنبال ابزارهای ترسیمی نظیر تصاویر ، نقشه ها ، عکسها ، نقاشیها ، و نمودارها بگردد . آنها اطلاعات بیشتری نسبت به متون نوشتاری ارائه می کند .

5-     او باید هدف نویسنده را در نوشته اش بفهمد منظور نویسنده را ؟ الگوی فکری ؟

6-     خواننده ضرورتا می کوشد تا حقایق پاراگراف رابفهمد آیا نویسنده ایده های خود را به ترتیب زمانی به صورت منطقی یا به گونه آماری بیان کرده است ؟ آیا مطالب در یک سازماندهی منظم « یک ، دو » مرتب شده اند .

7-     خواننده باید روی یافتن و پیگیری مفهوم اساسی نویسنده دقت داشته باشد و نباید به حفظ جزئیات نظیر تاریخهای جزیی ، لیست اسامی ، شماره ها و اطلاعات دیگر شبیه به اینها مبادرت ورزد .

8-     باید کلمات راکلیدی بخواند و از بقیه سطحی رد شود و کوشش کند معانی کلماتی را که نمی داند حدس بزند اگر کلمه ای را که نمی فهمد نباید توقف کند و مجددا بخواند ، خواندن را هر چه قدر می تواند به سرعت ادامه دهد ولی نه آنقدر سریع که حتی به طور سطحی از لب مطلب هم بگذرد.

تمرین:

A-      هر جمله را دقیقا خوانده و معین کنید آیا درست ( د ) است یا نادرست ( ن )

1-    خواندن برای ایده اصلی را سطحی خوانی می گویند .

2-     خواندن برای ایده دقیق را خواندن پژوهشی می گویید .

3-     در سطحی خوانی ، خواننده بر جزئیات متمرکز است .

4-     سطحی خوانی یک فرایند آزمایش و خطاست .

5-     در یک پاراگراف خوب ، بیشتر جملات به طور منطقی سازماندهی می شوند .

B-      دورa-b-c یا d که هریک از موارد زیر را بهتر تکمیل می کند خط بکشید .

1-    سطحی خواندن ، خواندنی است برای:

a-اطلاعات دقیق                                                  c- اطلاعات مخصوص

b- ایده مرکزی                                                             d- حمایتهای جزئی

دقیق خوانی

دقیق خوانی یا خواندن برای اطلاعات دقیق , به معنای خواندن برای درک کامل است مطالعه برای چنین هدفی , جریانی است که در آن خواننده اطلاعات درست متن را بر می گزیند و گرد آوری می نماید .

این نوع خواندن لازمه اش اینست که خواننده مفاهیم , استنباطها و دلالتها ی جملات را در پاراگراف بفهمد  به علاوه خواننده باید معانی غیر مستقیم را بنحوی معانی مستقیم کلمات را درک کند .

مراحل دقیق خوانی

1-    یافتن مفهوم اساسی با خواندن اولین و آخرین  جمله پاراگراف و نگاه گذرا به بقیه.

2-    گزینش آگاهیهای جزئی مهم پاراگراف جهت دستیابی به اطلاعات دقیق.

3-    مبادرت به طرح کردن سوالات و جواب گفتن به آنها در خلال مطالعه پاراگراف با درکی کامل.

4-    دنبال کردن همه زوایای پاراگراف به طور کامل جهت درک آنها.

5-    تقسیم بندیو سازماندهی عناصردر ذهن خود برای درک مفاهیم پاراگراف.

6-    هنگام خواندن پاراگراف به نتایج کلی دست یافتن .

7-    توانایی برای فهم نقشهه های ترسیمی به منظوردرک پاراگراف.

8-    فهم لغات , جملات و تعابیر راهنما جهت درک همه پاراگراف و بدست آوردن مفهوم درست.

متن خوانی

مطالعه متن , هدف نهایی خواندن است . خواندن یک متن شامل خواندن یک یا چند پاراگراف می شود . اهداف متفاوتی از خواندن یک متن وجود دارد .خواننده ممکن است کتابی را بخواند برای اینکه کاملا مطالب را درک و مفهوم دقیق آن را دریابد در ضمن خواندن کتاب باید پاراگرافهای مختلف را درک و معانی آنها را به یکدیگر ربط دهد . متن خوانی لازمه اش پیوند دادن معانی پاراگرافهای متفاوت است . یعنی قرائت در این مرحله یک فعالیت جمع آوری است .آن مستلزم این است که خواننده معانی اولین پاراگراف را خلاصه کند و آن را به مدت کوتاهی در حافظه اش نگهداری نماید و مفهوم اولین , سومین , چهارمین , پاراگراف را به منور استخراج معانی تمامی متن بر آن بیفزاید .

تند خوانی

جهان ما جهان سرعت است و روز به روز بر این سرعت افزوده می شود .برای این کخ ما از کاروان علم و زندگی عقب نمانیم باید با آخرین روشهای دستیابی به دانش آشنا شویم . یکی از آن روشها تند خوانی است .

فواید تند خوانی

تحرک و پویایی بخشیدن به زندگی انسان , سرعت عمل , دقت , استفاده هر چه بیشتر و صحیحتر دانش آموزان از درس و مدرسه و خلاقیتها یشان , فعال و حسابگر شدن ذهن , فعال و پویا شدن .

برنامه ریزی :

برای فراگیری مهارت تند خوانی باید برنامه داشته باشید و در صورت بی برنامهگی باید در هر جا که بودید بر گردید و دوباره تمرینها را شروع کنید . پس تمرینات ما را خوب به کار بندید تا توفیق رفیقتان باشد زیرا مهمترین اصل تمرین , تمرین ,تمرین  است .

·        هر روز دو ساعت در هر ساعتی که دوست دارید تمرین کنید یک ساعت صبح و یک ساعت عصر حتما باید تمرینات سر ساعت خاص باشد مثلا اگر صبح ساعت 8 شروع کردید تا سی روز ساعت هشت باید تمرین کنید اگر دقیقه ا یپس و پیش شود موفق نمی شوید شاید خنده دار باشد ولی شما را ناکام می کند پس موفقیت  شما در گرو نظم شماست مطالعه را در دو ساعت با فواصل زمانی مناسبی انجام دهید تا خسته نشوید.

·        کار را با متنهای ساده آغاز کنید و نه متنهای سنگین و هر روز قبل از ساعت مقرر ,علاوه بر مطالعات روزانه خود با استفاده از حرکت خط بردن با انگشت , خیلی نرم و روان و موزون با حداکثر سرعت روی متون خیلی ساده کار کنید .

·        وقتی خسته هستید مطالعه نکنید .

·        هر متنی را در مرحله یادگیری چند دفعه بخوانید و در هر بار بر سرعتتان بیفزاید .

·        زمان شروع و خاتمه را یادداشت کنید , زمانی که صرف مطالعه کرده اید بر ثانیه تبدیل کنید و در هر بار سرعت را بنویسید .

·        پس از یک ماه ابتدا همه کتابهی درسی و بعد متنهای سخت و سنگین را برگزینید .

سنجش:

بسیاری با سرعت کم و درک اندک مطلب را می خوانند ولی کند خوانی کمکی به درک عمیق خواننده نمی کند , کند خوانها , پر خوان نیز هستند و این کند خوانی , لذت مطالعه را از بین می برد .درک مطلب افرادی که به طور متوسط

بین 250 تا 300 کلمه در دقیقه را می خوانند در حدود 60 تا 70 درصد است . اما این افراد به راحتی می توانند سرعت خواندن خود را به 400 تا 900 کلمه در دقیقه افزایش دهند دانش آموزان با تند خوانی از وقت و عمر و استعداد خود بهتر بهره می برند .

از ثانیه کمتر

ابتدا باید سرعت عادی خود را بدست آورید , ابتدا ببینید چقدر لغت در متن است و در چه مدتی می توانید آنرا بخوانید  آن گاه از دوست خود بخواهید مثلا پس از 3 دقیقه آگاهتان گرداند که وقت پایان یافته است .

که شما نیز باید متن را خوانده باشید , در این جا هدف شکستن زمان است .

روش محاسبه سرعت خواندن در تند خوانی

1)وقتی که ثانیه شمار ساعت شما به عدد شصت رسید زمان را دقیقا“ به خاطر بسپارید.

2)مطلب را بدن حرکت لبها بخوانید .

3)بعد از پایان رسیدن مطلب زمان پایان خواندن را با دقیقه ها و ثانیه ها یادداشت و همه را به ثانیه تبدیل کنید مثلا” مطلب را در 8 دقیقه و ده ثانیه خوانده اید .این مدت برابر با 490 ثانیه است .

4)تعداد کلمه های متن را بشمارید مثلا“ 2940 کلمه این تعداد را به طول مدت خواندن یعنی 490 تقسیم و بعد در عدد 60 ضرب کنید .

فرمول زیر راهنمای شماست :

                                           ثانیه (60)× (2940) تعدادکلمات

سرعت خواندن بر حسب کلمهدر دقیقه 360  =ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ 

                                              زمان خواندن (490) بر حسب ثانیه

بعد از یک ماه تمرین مستمر و دایمی اگر توفیق یافته بودید در ست عمل کرده اید و اگر موفق نشده بودید در تمرین اشتباه کردید.

تمرین + عادت دادن چشم + انگیزه خواندن + امکانات زیادتر = تند خوانی

چگونه ورق زدن :

در تند خوانی باید طوری ورق زد که مکثی در کار نباشد . از رو صفحات باید کاملا” از هم جدا باشند و به هنگام مطالعه بایک دست چشم را هدایت کرد و با دستی دیگر , با انگشت سبابه از بالای صفحه ورق را بر گرداند .

استفاده بهینه :

در تند خوانی علاقه مهم است باید به کتاب علاقه داشت و همین امر سبب درک خوب شما و با سرعت بالا می گردد باید به کتابهای درسی علاقمند شوید تا بتوانید در تند خوانی با درک صحیح و بالا موفق شوید .

بررسی مقدماتی :

با دیدی همه جانبه و کلی کتاب را ارزیابی کنید و به سوالات زیر پاسخ دهید :

1)    ساختمان کتاب چگونه است .

2)    مطالب مهم کدام است .

3)    آیا قبلا“ چیزی درباره این مطلب می دانستید .

4)    مباحث آن تا چه مقدار مشکل است و مطلب دشوار طرح شده یا آسان ؟

مطالعه را با درخت حافظه آغاز کنید . ابتدا مشخص کنید چه اندازه از کتاب را می خواهید بخوانید برای این کار باید عنوان کتاب و یا هر بخش را ریشه درخت فرض کرده و آن را درون یک دایره یا مربع قرار دهید و آن گاه عناوین اصلی و فرعی را روی شاخه های اصلی و فرعی بنویسید .

نام مطلب مطالعه

بررسی کلی :

مطالب را به تندی بخوانید , هدف شما دریافت مطالب مهم و چگونگی بیان آنها باشد .

بعد از مطالعه مطالب اصلی عنوان و تغیرها را سوال کنید و به سرعت پاسخ دهید به نمودارها , نقشه ها , جدولها  و عکسها به دقت بنگرید, سوالات طرح شده در پایان درس و خلاصه درس را بخوانید .

قبل از مطالعه :

2)    مشخص کنید که چه مقدار از مطالب را می خواهید بدانید آیا برای امتحان می خوانید ؟ این امتحان در چه حدی است ؟ سخت است یا آیان ؟

2) تعیین زمان

زمان را در مورد هر مطلبی مشخص کنید البته این کار به نوع مطلبی که می خوانید بستگی دارد .

خواندن با دست :

خط بردن با دست , مخصوصا” با انگشت سبابه یا چهار انگشت درک را بهبود می بخشد زیرا باعث می شود چشم و مغز شما سرگردان نگردد پس خیلی ساده نوک انگشت خود را زیر اولین کلمه بگذارید و با سرعت به جلو حرکت کنید و زیر هر کلمه را خط ببرید سپس انگشت خود را در آخر هر سطر بر داشته و زیر خط بعدی بگذارید و به خواندن ادامه دهید .با چشمهایتان مستقیما” بالای نوک انگشتان خود را بخوانید و بالا رفتن سرعت خود را ببینید .

البته باید تذکر داد خط بردن حتما“ با انگشنان باشد و به هیچ وجه از مداد , خط کش و یا چیز دیگری استفاده نکنید .

مصاحبت باخردمندگنج است ومعاشرت باجاهل باعث تعب ورنج.

سقراط

تکنیکهای موفقیت در تحصیل

“ شماره سه”

 دبیرستان و مرکز پیش دانشگاهی نمونه دولتی بشری – م19

سال تحصیلی 82-81

“واحدمشاوره”

جلسات خود باوری ( هم اندیش )  هدف افزایش اعتماد به نفس ( احترام به خود و اعتماد به نفس )

مبنای نظریه : نظریه ی یونگ و شنومن

شـنـومـن : یـک روانـشـنـاس آلـمـانی است 15 سال پیش یک تـحقیق انجام داد به نام منابع تکوین و تـحـول خود ،

شنومن می گوید ما برای تکمیل و تکوین خودمان سه منبع داریم که با آنها خودمان را می شناسیم و تحول و تغییر پیدا می کنیم این منابع عبارتند از :

1)    خود مشاهده گری  خود نظاره گری ( کنترل نفس )

2)    فیدبک های اجتماعی یا عکس العمل های اجتماعی

3)    مقایسه های اجتماعی : الف ـ مقایسه با بالاتر از خود              ب ـ مقایسه با پایین تر از خود

1)خود مشاهده گری : ما از طریق خودمان ، مشاهده حالت ؤ، رفتار ، کردار ، گفتار و بدون توجه به عکس العمل های اجتماعی از خودمان آکاه می شویم .نقص ها و کمبودهایمان را می فهمیم . رفتارهای نا مطلوب خود را از بین می بریم و رفتار نامطلوب را تحت کنترل در می آوریم و شناخت خودمان را تحت کنترل در می آوریم .

هدف از خود مشاهده گری بررسی خودمان برای پی بردن به معایب خودمان است . قرآن در سوره های زیادی به خود مشاهده گری اشاره دارد که جا دارد به بعضی از این آیان اشاره کنیم .

ان الانسان علی نفسه بصیره : هر انسانی به نفس خود آگاه است .

علیکم انفسکم : ای مومنان بر شما باد رعایت نفس ( مائده 105)

مانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا به خاطر این فراموشی ، نفسشان ( خودشان) را از یادشان برد . ایشان همانا فاسقند .( 19 حشر )

در سوره سجده آیه 53 قرآن می فرماید نا 2 سیر داریم

 1) سیر در نفس ( خود مشاهده گری ) سفر به درون است و از توجه به خود آغاز می شود .

2) سیردر آفاق ( سیر در طبیعت ، اجتماع ، ……)

از حـضـرت عـلی پرسیدند کدام سیر بهتر است فرمود سیر در نفس ، ما خودمان را می بینیم و از خـودمـان به خدا ـــ

می رسیم . دین اسلام می گوید فراموشی خود در طول فراموشی خدا قرار گرفته است .

در ادیـان دیـگر نیز به این مـطـلب یعنی کنترل نفس اشاره شده ، حضرت عیسی در انجیل می فرماید : وقتی شما گناه

می کنید به خودتان ظلم می کنید و به خود گاهتان ظلم می کنید .

انجام گناه به عنوان عامل در ظلم به خود وآگاهی از خود تلقی می شود ( گناه تجاوز به حریم خود )

در ادیان الهی : یکی از راهها ی پیشگیری از گناه و انجام توبه خود مشاهده گری است .

حتی علامه طباطبایی نیز در جلد 6 المیزان می فرماید :

اینکه خدا می گوید به شدت به شما توصیه  می کنم نفس خودتان راوجود خودتان را اشاره به این است که که یکی از بهترین و مطمئن ترین راه شناخت خدا ، شناخت خود اوست . کسی که خود را شناخت خدا را شناخت و خودشناس -ترین شما خداشناس ترین شماست .

 1) خود نظاره گری کم: در اعتماد به نفس ، تفکر خلاق ، کاهش خود باوری و ایجاد الیناسیون یعنی به راحتی تحت تاثیر فرهنگهای بیگانه قرار می گیرند و دچار مسخ فرهنگی می شود ، و فردشاد تمرکز و توجه کمی به خود دارد .

2) خود نظاره گری بالا : که فردی مداوم در خود فرو می رود در روابط اجتماعی دچار مشکل می شود ، در خود فرورفتگی ، بریدگی از گروه اجتماعی ، اضطراب اجتماعی ، الکلیسم ، اضطراب بالا ، گریز از جمع ، ناتوانی در سخنرانی در جمع ، سلامت بدن به خطر می افتد . فرد غمگین توجه و تمرکز در خودش زیاد است .

3) خود نظاره گری متعادل : که فرد به طور معقول و منطقی در خود فرو می رود و زوایای وجود خود را خوب بررسی می کند . در نتیجه با پیدا کردن نقاط مثبت و منفی و رفع معایب خود اعتماد به نفس بالایی پیدا کرده و دارای تفکر خلاق می شود و از بهداشت روانی خوبی برخوردار می گردد.

* دومین مورد که شنومن به بررسی آن پرداخت فیدبکهای اجتماعی یا عکس العمهای اجتماعی است :

فرد آگاهی در مورد خود را از طریق عکس العملهای دیگران بدست می آورد ما چه اطلاعاتی در مورد خودمان از مردم و فامیل داریم ، گاهی اوقات انتقاد ، سرزنش ، تحقیر می کنند و ما براساس فیدبگهای اجتماعی و عکس العملهای دیگران خودمان را می شناسیم . وقتی فردی در روابط با ما درباره رفتار ، عقاید ، قیافه ظاهری ما نظریاتش را می گوید نظرات او برای ما عکس العمل است که بعضی را قبول و بعضی را رد  می کنیم . نوجوان در اواخر دوره نوجوانی از عکس العملهای اجتماعی استفاده می کنند که با ورود به دوره بزرگسالی ناثیر عکس العملهای دیگران در ما کم تر می شود . یعنی نظرات دیگران کمتر در شکل گرفتن استدلال و افکار نوجوان اثر دارد و قضاوت خود نوجوان است که بهترین نقش را دارد .

مقایسه اجتماعی که خود بر دو نوع است :

الف ـ مقایسه با بالا دست خود : حتی اگر ما در بهترین شرایط باشیم وقتی با بالا تر از خود مقایسه می کنیم دچار افت اعتماد به نفس می شویم ، کاهش تفکر خلاق ، حسادت ، افزایش فشارهای هیجانی ، افزایش چشم و هم چشمی ، کاهش انگیزه به خصوص در دختران که با مقایسه زیاد دچار حسرت استرس و هیجان می شوند ( مراسم عروسی ، جهیزیه ، غیره )

ب ـ مقایسه با پایین تر از خود باعث رضایت از خود ، آرامش ، صبر ، عبرت آموزی، جلوگیری از افتادن انسانها به ـ

گرداب های سقوط و شکست باور کردن توانای هاو استعدادها ی خودمان .

در مقایسه اجتماعی :

وقتی ما خودمان را با بالادست و پایین دست مقایسه می کنیم می فهمیم چقدر توانمنیدیم ، چقدر استعداد داریم ، چقدر حسودیم و چقدر کمبود داریم .

بعضی در ازدواج ، جهیزیه ، خواستگاری ، حلقه نامزدی ، خرید و …… مقایسه اجتماعی می کنند حتی در مورد دوستی ها با جنس مخالف نیز مقایسه اجتماعی می کنند چون دیگران این کار را می کنند ما نیز انجام می دهیم در زمان پیامبر نیز دختران را زنده به گور می کردند به خاطر مقایسه اجتماعی .